Thee weetjes


Geschiedenis:


Thee, al vele eeuwen een bijzonder en buitengewoon veel gedronken drank. Van oorsprong komt de thee uit China. Volgens de oudst bekende legende ontdekte Shennong 5000 jaar voor Chr. Thee in een bos. Bladeren van een theestruik dwarrelden in een pan met heet water, waarna dit een aangename geur ging verspreiden.

Via China kwam ook Japan met thee in aanraking. De vroegste vermelding van thee in de westerse literatuur dateert uit 1559. In dit jaar verscheen te Venetië een boek genaamd ‘Navigationne et Viaggi’, een bundel van verschillende reisverhalen. Tot deze verhalen behoort onder meer het verslag van een Perzische koopman genaamd Hajji Mohammed, die tijdens een bezoek aan China de ‘Chiai Catai’ had leren kennen. Een drank die bereid werd door bladeren (destijds nog niet bekend als theebladeren) te koken in water. Na het midden van de zestienden eeuw hadden ook enkele Portugese en Italiaanse geestelijken, die hadden rondgetrokken als missionarissen door China en Japan, bij de beschrijving van hun ervaringen de consumptie van thee vermeld. Rond 1610 werd een eerste kleine hoeveelheid thee naar Nederland gebracht, en in eerste instantie slechts als curiosum bekeken. Pas later in de 17de eeuw begon de VOC grotere hoeveelheden thjee naar Nederland te verschepen. Die thee kwam uit Batavia, waar thee vanuit China werd heengebracht. In de 18de eeuw werd theedrinken echt gemeengoed in Nederland. Toen begon de VOC de thee direkt te importeren uit Guangdong in China.

Op Java en Sumatra werden door de Nederlanders theeplantages aangelegd. De Engelsen deden hetzelfde in India en op Sri Lanka (toen nog Ceylon). Thee was tot de 18de eeuw een zeer dure drank en werd alleen gedronken door rijke mensen. Die bouwden daarvoor in hun tuinen soms speciale theekoepels.


Produktie:


Theestruiken groeien in een tropisch of subtropisch klimaat. De plantages liggen meestal op een berghelling. Hierbij geldt dat hoe hoger de plantage ligt, des te beter de kwaliteit van de thee zal zijn. Als de theeplant vier jaar oud is, kan er voor het eerst worden geoogst. Het oogsten vindt plaats met de hand of machinaal. Bij de oogst worden alleen de jonge blaadjes geplukt. Handmatig plukken geeft het beste resultaat. De oogst kan gedurende het gehele jaar plaatsvinden. De beste kwaliteit wordt echter geplukt in de droge moesson.

Verflensen is een bewerking om vocht uit de theebladeren te halen, waardoor verdere bewerking mogelijk is. Het verflensen van de theebladeren gebeurt bij een temperatuur van 25 tot 30 graden Celsius. Door deze temperatuur verwelken de theebladeren en worden daardoor zacht en soepel.

Het rollen van de blaadjes is een bewerking om de bladsappen, de rest van het vocht van de blaadjes uit de theeblaadjes te onttrekken. De blaadjes worden ongeveer een half uur tussen twee horizontaal schurende vlakken gerold, zodat het bladsap vrijkomt. Het vocht moet uit de blaadjes, omdat er anders geen oxidatie, het broeien van het blad, mogelijk is.

Oxideren van de blaadjes is noodzakelijk om kleur en aroma te krijgen. De gerolde blaadjes worden in de oxidatiekamer, die op een temperatuur van 25 graden Celsius is, in enkele uren geöxideerd. Door toevoeging van lucht met een vochtigheidsgraad van 95% wordt de kleur en het aroma verkregen. De tijd die de thee doorbrengt in de oxidatiekamer bepaalt in grote mate het karakter van de uiteindelijke thee. Het oxidatieproces wordt gestopt door het blad te verhitten en te drogen.

Oxideren ontstaat door de in de theebladen aanwezige enzymen hun werking te laten uitvoeren. Dit leidt tot het ontstaan van allerlei smaakstoffen in de thee en tot de verschillende vormen van thee. Van groene, niet geöxideerde, tot zwarte volledig geöxideerde thee. Eén enkele theesoort, Pu-Erh thee, is echt gefermenteerd en niet geöxideerd. Fermentatie bestaat uit het uitwendig inwerken van bacteriën en gisten op de theebladeren, een beetje zoals de fermentatie bij wijn. Men kan hier minder eerbiedig spreken van gecomposteerde thee.

Theebladeren worden gedroogd bij een temperatuur van ongeveer 95 graden Celsius. Het doel van het drogen is om het vochtgehalte terug te brengen tot 4 à 6%. De thee is nu donker van kleur. Na al deze bewerkingen blijft er van zo‘n 100 kilogram geplukte bladeren, ongeveer 20 kilogram zwarte thee over.

Na het drogen worden de theebladeren met behulp van grote schudzeven op grootte gesorteerd. De inmiddels gebroken theebladeren worden nu op afmeting gescheiden en in verschillende bakken gedaan. Dit houdt in dat er na het sorteren een aantal maten thee over blijven.

Theebladen in Zuidoost-Azië werden samengeperst tot theeblokken. Hiervan werd thee gemaakt om te drinken en dit werd ook gebruikt als voedsel en betaalmiddel.


Thee-zetten


Van thee zetten wordt soms een heel ritueel gemaakt, maar thee zetten kan ook eenvoudig. Spoel eerst de pot om met heet water om hem heet te krijgen. Giet dan kokend heet water in de voorverwarmde pot en doe de thee er in, los of in een theezakje. Trek de thee een paar minuten. Bij lang trekken (meer dan 5 minuten) wordt de thee bitterder dan bij korter trekken (2-3 minuten).

Groene thee mag niet te heet getrokken worden, omdat hij dan te bitter smaakt. Giet daarom eerst de voorverwarmde pot voor een kwart vol met koud water en vul met kokend heet water aan. (Tip: zoek een mok waar precies een kwart in past en houd die mok apart.) De temperatuur is met het koude water tussen de 70 en 80 graden. Goede en goed gezette groene thee smaakt kruidig, zwarte thee-achtig en zoetig tegelijk. Het drinken van te hete thee (heter dan 70 graden Celsius) wordt in verband gebracht met slokdarmkanker.

Thee wordt bij voorkeur gezet in een pot die warmte goed kan vasthouden. Wij geven de voorkeur aan porselein. Een theemuts kan gebruikt worden om de pot warm te houden. De pot afwassen is niet echt nodig, omspoelen is voldoende en in elk geval mag er geen zeep worden gebruikt.

Gebruik mineraalarm water. Door de aanwezigheid van gezamenlijk kalk en bicarbonaat in water ontstaat het bekende vieze laagje op de thee.